Tez proje yazarken lisans ve yüksek lisans öğrencilerinin dikkat etmesi gereken önemli noktaları sizin için hazırladık. Özellikle ilk kez tez proje yazacak öğrencilerin okuması ve uygulaması açısından önemli görmekteyiz.
Tez proje yazarken dikkat edin
Aşağıdaki maddeleri deneyimli ekibimiz ile birlikte tespit ettik. İlk defa proje ve tez yazacak öğrencilerin nerelerde hata yaptığını belirledik. Akademik çalışmalarınızda yararlı olacağını ümit etmekteyiz.
5 kelimeden fazla kopyalamayın
Kopyala yapıştır şeklinde alınan ham metinler özgünleştirilirken bir cümlede en fazla 5 kelimenin benzer olmasına dikkat edilmelidir.
Orijinal metin: Örgüt kültürü ile ilgili olarak ele alınan hususlar, okullar için geçerlidir.
Özgünleştirilmiş metin: Örgüt kültürü kavramıyla іlgіlі tanımlar ve іlіşkіlі dіğer unsurlar, okul kültürü kavramı іçіn de geçerlіdіr (Maral, 2015, 75).
Yukarıdaki orijinal metin ile özgünleştirilmiş metin karşılaştırıldığında 5 adet benzer kelime bulunmaktadır. Tüm cümlelerde bu sağlanamıyorsa benzer kelime sayısının çalışmadaki tüm kelime sayısına oranının %20’nin altında olmasına dikkat edilmelidir.
Bu şekilde, yani 5 ve daha az benzer kelime olması tüm cümlenin orijinal olarak yazılmış olması anlamına gelmektedir (Tezler okula teslim edildiğinde tez danışmanları tarafından intihal tespit programına sokulmaktadır. Bu program, çalışmanın içindeki tüm cümleleri internetten erişilebilen çalışmalarla karşılaştırır.
Basitçe en az 5 kelimeden başlayarak 5 ve daha fazla benzerlik olan cümleleri belirler, bu cümlelerdeki benzer kelimeleri sayar, hepsini toplar, çalışmanın toplam kelime sayısına bölerek tüm çalışma genelinde yüzde kaç benzer kelime olduğunu raporlar. Örneğin kaynakça hariç 15.000 kelimelik yaklaşık 80 sayfalık bir yüksek lisans tezinde intihal programı 1.800 kelime benzerlik yakalamışsa 1.800/15.000= %12 alıntı oranı ya da intihal oranı anlamına gelmektedir.
Üniversiteden üniversiteye bu oran değişmektedir ancak kaynakça hariç %20’nin altında alıntı oranı olacak şekilde yazılması Türkiye’deki tüm okullarda geçerlidir. Bazı okullarda bu oran %20-35 arası da olabilmektedir. Eğer bu oran belliyse danışmanlar ya da öğrenci işleri tarafından öğrencilere bunun bilgisini verilmektedir, ancak belirtilmediyse kaynakça hariç %20 oran dikkate alınmalıdır.
İntihal yapmayın
Tez proje yazarken dikkat etmeniz gereken konulardan biri de intihaldir. Alıntılar peş peşe aynı yapılmamalıdır. Ya da tek bir çalışmanın içeriği revize edilerek aynı biçimde sunulmamalıdır. Bu bir suçtur. Birebir başkalarının düşünceleri alınıp, kendi düşünceniz gibi alıntı yapılan kaynak gösterilmeden sunulmamalıdır. Kaynak göstermekten, yani alıntı yapılan kaynakları cümle sonunda ve referanslarda göstermekten çekinilmemelidir.
Bir tezde ne kadar çok kaynaktan alıntı yapılmışsa o tezin akademik değeri o denli yüksek olacaktır. Bir diğer husus da yüksek lisans tezlerinde genel olarak Amerika yeniden keşfedilmez. Bu nedenle literatürden alıntıların yapıldığı kısımların %100’ü kendi düşünceleriniz olmaksızın tamamen kullandığınız kaynak çalışmalardan olabilir. Kendi düşünceleriniz tartışma, yorum, sonuç ve öneriler gibi kısımlarda zaten verilir.
İntihal yapma (Plagiarism), bir başka deyişle başkasına ait bir çalışmadan bir düşüncenin alınıp/alıntılanıp kaynağının gösterilmemesi etik suçtur. Alıntısı yapılan bir çalışmanın kaynak gösterilmesi olması gereken bir şeydir, kaçınılması gereken bir şey değil. Kaynak göstermek, üstelik çalışmada kullanılması gereken minimum kaynakça sayısına erişmeyi sağlayacağından tercih nedeni olmalıdır.
Tez yazım kurallarına göre yazın
Kaynakçada okulun ilgili enstitüsünün yazım kılavuzunda belirtilen kurallara uyulmalı, kaynakça bilgilerinin eksik olmamasına özen gösterilmelidir.
Özgün cümleler ekleyin
Kaynakları belli de olsa peş peşe paragraflar halinde alıntı yapılmamalı, araya bağlayıcı ya da konuyla ilgili çıkarımlarda bulunulan özgün cümleler eklenmelidir.
Kaynak gösterirken dikkat edin
Kaynak gösterilmesi sırasında çalışma sahibinin/yazarının unvanı yazılmamalıdır (Prof. Dr. veya Avukat gibi).
Kaynakçada kırık link olmamalı
Kaynakçada verilen linklere tıklandığında ilgili çalışmanın bulunduğu sayfaya yönlenmeli, linkler kırık olmamalıdır.
Kaynak sayısına dikkat edin
Bir yüksek lisans bitirme projesinde en az 30, yüksek lisans tezinde ise en az 50 kaynak
çalışmadan alıntı yapılmalıdır.
Kaynakları pdf olarak tutun
Çalışmada alıntı yapılmış olan tüm kaynaklar pdf olarak bulunmalıdır.
Kaynak gösterimini kılavuza göre yapın
Kaynak gösterim tipi ve kaynak sıralaması her okulda farklı olduğu için okulun enstitüsünün tez yazım kılavuzu esas alınmalıdır. Tez yazım kılavuzu çalışma sahiplerinden temin edilebilir ya da okulun web sayfasından indirilebilir.
İndirilebilir formatlar
İnternette pdf, word gibi indirilebilir formatlar dışında indirelemeyen iç metin şeklinde olan linklerden mecbur kalmadıkça yararlanılmamalıdır. Ekseriyetle Wikipedia, blog sayfaları ve/veya sözlüklerin olduğu siteler vb. akademik ya da bilimsel bir geçerliliğe sahip olması şüpheli olan sitelerden uzak durulmalıdır. Ancak üniversitelerin kurumsal web sayfaları ve uzman olarak kabul edilen kişilerin web sayfalarından alıntı yapılabilir.
İmla ve dil bilgisi kurallarına uyun
Çalışmanın yazım üslubu ve cümle içeriğine dikkat edilmelidir. Yazım
sonrası en az bir kez okunmalı, imla ve yazım hataları taranmalı ve düzeltilmelidir.
Pasif cümle yapısı kullanın
Yazarken kullanılan cümleler kesinlikle pasif olmalıdır (Örneğin: “yapıldı”,
“görülmüştür”, “anlaşılmıştır”, “belirtilmektedir”, “iddia edilmektedir” gibi).
Kişisel cümleler kullanmayın
Çalışmada kişisel cümleler bulunmamalıdır. Örnek: “gördüğümüz kadarıyla”, “anladığımız üzere”, “bana göre”, “araştırdık”, “ülkemizde” vb.
Başlık altına cümle yazın
Çalışmada kullanılan her başlık altına muhakkak bir cümle de olsa metin yazılmış olmalıdır. Eğer konuyla ilgili bir metin yazılamamışsa bile “Bu bölümde …….., ….. ve …… konuları ele alınacaktır/incelenecektir gibi bir cümle yazılmalıdır.
Şekil, grafik, görsel ekleyin
Herhangi bir başlık altında ilgili konuya doğrudan maddeler halinde metinle ya da tabloyla, şekille ve/veya grafikle girilmemesi önemlidir. Bu durumlarla karşılaşmamak için kısa da olsa bir paragrafla eklenecek görsel ya da maddelere ilişkin bilgi verilmelidir.
tablo ve şekillere atıf yapmayı unutmayın
Yazılan metinde bulunan bütün şekillere, tablolara ve/veya grafik vb. görsellere atıf yapılması önemlidir. Örneğin “…..’e ilişkin veriler Tablo 3.1’de sunulmuştur” ya da “Şekil 2.3’te Türkiye’deki akarsu yataklarının debilerine ilişkin bilgiler görülmektedir” gibi…
Apa ya da Harvard stiline göre
Harvard ya da APA stili gibi alıntı yapılan kaynağa ilişkin atıf bilgilerinin parantez içinde verildiği durumlarda atıf sonrası noktalama işareti kullanılmalı, atıftan önce kullanılmamalıdır. Örneğin “……………………………(Kavrak, 2012: 83).” gibi.
Noktalama sonrası boşluk
Her türlü noktalama işareti sonrasında bir karakter boşluğun bırakılması önemlidir.
Paragraf düzeni
Çalışmanın sayfa sayısının arttırılması uğruna cümleler her biri ayrı paragraflar halinde olacak şekilde verilmemelidir. Bir paragraf en az 2-3 cümleden oluşmalıdır.
Numaralandırmaya dikkat edin
- Metin başlıkları öncesinde gelen başlık numaralarında her rakam sonrasında bir nokta kullanılarak bir karakter boşluktan sonra metin başlığı verilmelidir. Benzer durum tablo, şekil ya da grafik başlıkları için de geçerlidir. Örneğin; “Grafik 3.1. Oyların İllere Dağılımı” ya da “1.1. Müşteri Memnuniyetinin Tanımı” gibi.
Başka yerden alınan resimler
Başka kaynak çalışmalardan print screen ya da jpg vs gibi resim/imaj formatında alınan
tabloların tamamı yeniden sıfırdan oluşturulmalıdır.
Otomatik olarak ayarlayın
Çalışmada şekiller, tablolar ve grafikler için kullanılan başlıklar word’de otomatik şekilde verilmelidir. Bu, ilgili görsel için kullanılacak lisenin de (Şekiller Listesi, Tablolar Listesi gibi) otomatik çekilmesini sağlayacaktır. Aynı durum bölüm ana ve alt başlıkları için de geçerlidir.
Sıralamayı kılavuza göre yapın
Tez proje yazarken kılavuza göre çalışmayı asla ihmal etmeyin. Çalışmada giriş bölümü öncesinde yer alan ön sayfalar, literatürden bilgilerin yer aldığı genel bilgiler bölümü sonrasında gelen yöntem, sonrasında gelen uygulama bölümünün yer aldığı bulgular, tartışma, sonuç, öneriler ve sonrasında yer alan arka sayfalar (kaynakça, ekler, özgeçmiş vs) üniversitenin ilgili enstitüsünün tez/proje yazım kılavuzunda verilen sıralamaya uygun şekilde olmalıdır.
Son okuma yapın
Çalışmalar, son okuma yapmadan danışmana gönderilmemeli, yazım ve dilbilgisi hataları tespit edilerek düzeltilmelidir.
Tezi kaydedin
Yazılan tez her gün düzenli olarak kaydedilip, yedeklenmelidir.
Tezin tamamını bir kerede vermeyin
Çalışma tek seferde danışmana teslim edilmemeli, aksi belirtilmedikçe ayda 1 kez danışman onayına sunulmalı, varsa danışman hocanın değişiklik talepleri yerine getirildikten sonra yazıma devam edilmelidir.
Revizeleri hemen yapın
Danışman hoca kontrolü sonrasında irili ufaklı revize (değişiklik) talepleri olabilmektedir. Bunların en kısa sürede tamamlanarak danışmana yeniden gönderilmesi önemlidir.
Tez proje yazarken nelere dikkat etmeniz gerektiğini elimizden geldiğinde izah etmeye çalıştık. Bu makaleyi sosyal medyadan arkadaşlarınız ile paylaşmanızı rica ederiz.
Tez örnekleri makalesini okuyabilirsiniz.